شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین کسانی که دست به صدور بارنامه زدند چه کسانی بودند. یونانیها اولین افرادی بودند که برای ارسال کالاها با کشتی اقدام به چنین کاری کردند. بارنامه به سندی گفته میشود که در ازای حمل کالا به فرد حملکننده داده میشود تا آن را به مقصد درخواستی برساند. انواع بارنامه برای حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی صادر میشود.در واقع، بارنامه نوعی رسید است که فرد حملکننده آن را به صاحب کالا میدهد. به این وسیله مالکیت کالا از فروشنده به خریدار میرسد.
در این برگه شرایط و مشخصات کالا ذکر شده و به خریدار تحویل داده میشود. انواع بارنامه توسط شرکتهای حمل و نقل به 2 نوع قابل انتقال یا غیرقابل انتقال صادر میشود و روی اسناد غیر قابل انتقال عبارت Non-negotiable درج خواهد شد. بارنامهها در 3 نسخه صادر میشوند و روی اصل آنها عبارت Original درج شده و از آنها کپی گرفته میشود و عبارت Copy روی موارد کپی درج خواهد شد. در زیر یک نمونه بارنامه صادراتی را میبینید.
قوانین انواع بارنامه ها
صدور این اسناد قوانینی را شامل میشود که شرکتها ملزم به رعایت آن هستند. این اوراق بهادار از طرف شرکت صادر میشود و حاوی اطلاعاتی مانند: مشخصات کالا، مشخصات گیرنده، فرستنده و هزینه است. خود هزینه نیز شامل میزان هزینه بیمه، کمیسیون و صافی است. معمولا در سند، وزن و قیمت کالای حملشده ذکر میشود. قوانین بارنامه باید توسط فروشنده، خریدار و فرد حملکننده بار رعایت شود. در ادامه به ذکر بعضی از قوانین بارنامه میپردازیم.
قوانین بارنامه مربوط به صادرکنندگان
فروشنده باید کرایه حمل را در برگه، ذکر کند.
صدرو برگه بار به صورت قانونی باشد.
دریافت پروانه عبور و صدور راهنامه الزامی است.
صدور برگه باید تحت پوشش بیمه مسئولیت حمل باشد.
قوانین بارنامه مربوط به فروشندگان
مشخصات بار و آدرس دقیق فرستنده باید ذکر شود.
مشخصات و آدرس دقیق گیرنده باید در آن آورده شود.
مشخصات کالا مانند اندازه، قیمت، بستهبندی باید قید شود.
قوانین بارنامه مربوط به گیرندگان
تخلیه بار باید به موقع صورت گیرد تا مشمول پرداخت حق توقف نشود.
کرایه کل باید توسط شرکت حمل به حملکننده پرداخت شود.
قوانین بارنامه مربوط به حملکنندگان
راننده باید در نگهداری از آن برای دریافت کرایه حمل کوشا باشد.
هنگام بارگیری باید حضور داشته باشد.
کالا را به موقع به مقصد برساند.
مراقبت و نگهداری از کالای حمل شده از وظایف این فرد است.
هنگام تخلیه بار در مقصد حضور داشته باشد.
انواع بارنامه
نوع این قرارداد بستگی به مسیری دارد که بار از طریق آن حمل میشود. به این ترتیب، هر باری برگه مخصوص به خود را دارد و در دستههای زیر قرار میگیرد.
بارنامه دریایی
سندی که در ازای دریافت کالا برای حمل توسط کشتیرانی صادر میشود، از نوع دریایی است. این سند به نوعی سند مالکیت کالا به حساب میآید و انواع مختلفی مانند بارنامه دریایی مستقیم و حمل مرکب دارد.
اگر در سند عبارت RECEIVED FOR SHIPMENT درج شود، یعنی کالا برای حمل دریافت شده است، اما به معنای بارگیری کالا در مبدا نیست. اگر عبارت ON BOARD روی آن درج شود، یعنی کالا قطعا حمل شده است.
اگر در سند عبارت RECEIVED FOR SHIPMENT درج شود، یعنی کالا برای حمل دریافت شده است، اما به معنای بارگیری کالا در مبدا نیست. اگر عبارت ON BOARD روی آن درج شود، یعنی کالا قطعا حمل شده است.
بارنامه حمل با کامیون
این سند برای حمل و نقل جادهای صادر میشود و شامل اطلاعات فرستنده، کالا، گیرنده، تاریخ صدور و حمل کالا، هزینه، وزن، اطلاعات کامیون و غیره است.
بارنامه راه آهن
سندی که در راهآهن و هنگام دریافت بار صادر میشود و شرکت راهآهن متعهد به رساندن کالا به مقصد خواهد شد. بدیهی است که شرکت متعهد است کالا را سالم به محل تعیین شده برساند. این سند قابل انتقال نیست.
در این برگه نیز باید نام و آدرس فرستنده، گیرنده، نام ایستگاه قطار مبداء و مقصد، شماره واگن و جزئیات مورد نیاز آورده شود.
معمولا این سند به کالاهایی داده میشود که از سه مرز زیر وارد ایران میشوند.
در این برگه نیز باید نام و آدرس فرستنده، گیرنده، نام ایستگاه قطار مبداء و مقصد، شماره واگن و جزئیات مورد نیاز آورده شود.
معمولا این سند به کالاهایی داده میشود که از سه مرز زیر وارد ایران میشوند.
کالاهایی که از مرز اروپا به ترکیه برده میشوند و سپس از مرز رازی وارد ایران میشوند.
کالاهایی که با ترانزیت از اروپا به شوروی میروند و از مرز جلفا وارد ایران میشوند.
کالاهایی که از مرز میرجاوه به زاهدان میروند.
بارنامه حمل سراسری
در این نمونه برای انتقال از حداقل دو وسیله مانند کامیون و کشتی یا قطار و کامیون استفاده میشود که سند قابل انتقال و معامله است. این برگه مانند نوع مرکب است، با این تفاوت که یک بخش حمل و نقل دریایی دارد.
بارنامه هوایی
این نمونه در نسخههای متعدد و معمولا 12 نسخه صادر میشود و نسخههای اصلی یا اورجینال مهم هستند. نسخههای کپی برای قسمتهای داخلی شرکت هوایی به کار میرود، سپس توسط شرکت هوایی مهر میشود و اطلاعاتی مانند تاریخ و شماره پرواز روی آن درج میشود. بارنامه هوایی قابل معامله نیست.
بارنامه حمل مرکب فیاتا
قبل از آن بهتر است بدانید فیاتا چیست؟ فیاتا فدراسیون بینالمللی مجمع نمایندگیهای عاملین حمل یا همان فورواردرها است.
این قرارداد توسط فدراسیون بینالمللی اتحادیه شرکتهای فورواردر و اتحادیه بینالمللی کارگزاران بار تنظیم میشود که به صورت بارنامه دریایی نیز قابل صدور است.
قرارداد نامبرده دارای آرم سازمان فیاتا و اتاق بازرگانی بینالمللی است و میتوان آن را معامله کرد. طی این سند عاملان حمل، طبق مندرجات قرارداد مسئول هر گونه غفلت اشخاص و ملزم به رساندن کالا هستند.
این قرارداد توسط فدراسیون بینالمللی اتحادیه شرکتهای فورواردر و اتحادیه بینالمللی کارگزاران بار تنظیم میشود که به صورت بارنامه دریایی نیز قابل صدور است.
قرارداد نامبرده دارای آرم سازمان فیاتا و اتاق بازرگانی بینالمللی است و میتوان آن را معامله کرد. طی این سند عاملان حمل، طبق مندرجات قرارداد مسئول هر گونه غفلت اشخاص و ملزم به رساندن کالا هستند.
رسید پستی
اگر کالا توسط پست فرستاده شود، رسید پستی برای آن کالا صادر خواهد شد که طبق آن رسید، کالا باید به دست گیرنده در محل مورد نظر برسد.
بارنامه چارتر
بارنامه چارتر برای یک سری محمولههایی که با کشتیهای اجارهای فرستاده میشوند، صادر میشود. در این مواقع وسیله حمل توسط فرد ثالث اجاره داده خواهد شد.
قرارداد چارتر قوانین مربوط به خود را دارد که هنگام حمل بار باید رعایت شود. این قرارداد در اعتبارات سندی مورد قبول بانک نیست، مگر خلاف آن در قرارداد ذکر شده باشد.
قرارداد چارتر قوانین مربوط به خود را دارد که هنگام حمل بار باید رعایت شود. این قرارداد در اعتبارات سندی مورد قبول بانک نیست، مگر خلاف آن در قرارداد ذکر شده باشد.
تفاوت بارنامه و راهنامه
تفاوت اصلی بارنامه و راهنامه، در مالکیت و انتقال کالا است
بارنامه سند مالکیت قابل انتقال، اما راهنامه سند مالکیت غیرقابل انتقال است.
بارنامه به عنوان رسید کالا به مقصد فرستاده میشود، اما راهنامه همراه کالا حمل میشود.
راهنامه توسط حمل کننده، اما دیگری توسط فردی که حمل و نقل را برنامهریزی میکند، صادر میشود.
راه نامه شامل چه مشخصاتی است؟
یک راه نامه مشخصات زیر را دارد.
نام و نشانی فردی که کالا را فرستاده است یا کارگزار آن است
نام و نشانی حملکننده کالا
نام و نشانی فرد گیرنده کالا
تاریخ صدور و تاریخ حمل
تاریخ و مکان بارگیری در مبداء و همچنین مقصد
وزن خالص و ناخالص محموله
هزینههای مرتبط با حمل، گمرک و غیره
مشخصات کالا از نظر شکل بستهبندی، نوع کالا و ابعاد یا تعداد و علائم روی آن
اسناد ضمیمه
سخن نهایی
صدور بارنامه صادراتی ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد، اما تضمینی برای ارسال به موقع و سالم رسیدن کالا به مقصد است. در واقع، شرکتها با صدور آن خود را در برابر فرستنده و گیرنده ملزم به رعایت قوانین میکنند.